Βασιλικῆς Ράλλη (2007). Καρυὲς ὁ λόφος τῶν Ἁγίων. Ἀκρίτας.
Πότε καὶ πῶς ὁ Ἃγιος Ραφαὴλ ἔγινε πρωτοσύγκελος τοῦ Πατριαρχείου.
Πολλὲς λεπτομέρειες στὸ ἱστορικὸ τῶν ἁγίων διευκρινίστηκαν σὺν τῷ χρόνῳ καὶ πολλὰ κενὰ συμπληρώθηκαν. Ἔτσι καὶ τὴν λεπτομέρεια αὐτὴ διευκρίνισαν ἀργότερα ἀποκαλυπτικὰ ἐνύπνια τοῦ Φώτη Λίτσα. Σύμφωνα μ΄ αὐτά, ὅταν τὸ 1449 ἀνέβηκε στὸν θρόνο τῆς Βσιλεύουσας ὁ Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος, ὁ Ἀρχιμανδρίτης Ραφαὴλ πῆγε ἀμέσως στὴν Κωνσταντινούπολη, γιὰ νὰ τὸν συναντήσει καὶ νὰ τὸν συγχαρεῖ. Ὁ Αὐτοκράτωρας Κωνσταντῖνος χάρηκε πολὺ ὅταν εἶδε τὸν παλαιό του φίλο Γεώργιο Λασκαρίδη, πρώην χιλίαρχο καὶ τώρα Ἀρχιμανδρίτη μὲ τὸ ὄνομα Ραφαήλ, καὶ γνωρίζοντας τὴν μεγάλη του μόρφωση δὲν τὸν ἄφησε νὰ...ἐπιστρέψει στὴν Ἀθήνα. Τὸν κράτησε στὴν Βασιλεύουσα καὶ τοῦ ἔδωσε τὸ ἀξίωμα τοῦ Πρωτοσυγκέλου μέσα στὸ Πατριαρχεῖο.
Πρὶν πέσει ἡ Κωνσταντινούπολη, τὸ Πατριαρχεῖο τὸν ἔστειλε στὴν Γαλλία, ὅπου γνωρίστηκαν γιὰ πρώτη φορὰ μὲ τὸν Νικόλαο.
Πῶς οἱ Ἃγιοι Ραφαὴλ καὶ Νικόλαος βρέθηκαν ἔξω ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη κατὰ τὴν ἅλωσή της.
Πολλὲς φορὲς μία ἀπορία κυριαρχοῦσε μέσα μας κι ἀναρωτιόμαστε: «Ἀφοῦ ὁ Ἃγιος Ραφαὴλ ἦταν Πρωτοσύγκελος στὸ Πατριαρχεῖο, πῶς κατόρθωσε μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης νὰ φύγει μαζὶ μὲ τὸν Διάκονό του ἀπὸ τὸ λιμάνι τῆς Ἀλεξανδρούπολης; Πῶς βρέθηκαν κι οἱ δυὸ ἔξω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Βασιλεύουσας κατὰ τὴν πολιορκία της ἀπὸ τοὺς Τούρκους;». Τὴν ἐξληγηση μᾶς ἔδωσε πάλι, ἔπειτα ἀπὸ μερικὰ χρόνια, ἀποκαλυπτικὸ ἐνύπνιο τοῦ Φώτη Λίτσα.
«Τὸν Δεκέμβριο τοῦ 1452, τοῦ εἶπε στὸν ὕπνο του ὁ Διάκονος Νικόλαος, τὴν ἡμέρα τοῦ Ἀγίου Σπυρίδωνος, ἔγινε συλλείτουργο στὴν ἐκκλησιὰ τῆς Ἁγίας Σοφίας, μὲ ἀντιπρόσωπο τοῦ Πάπα τὸν Καρδινάλιο Ἰσίδωρο. Ἔγινε πανηγυρικὴ λειτουργία παρόντος τοῦ Αὐτοκράτορος Κωνσταντίνου.
Ὁ Πρωτοσύγκελος Ραφαὴλ δὲν θέλησε νὰ παρευρεθεῖ. Οὔτε κι ἐμένα ἄφησε νὰ πάγω. Ὁ Αὐτοκράτορας θύμωσε πάρα πολὺ καὶ γιὰ τιμωρία μας μᾶς ἐξόρισε γιὰ ἕνα διάστημα στὴν Αἶνο. Ἔτσι βρεθήκαμε ἔξω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Βασιλεύουσας ὅταν ἄρχισε ἡ πολιορκία της ἀπὸ τὸν Μωάμεθ. Περάσαμε στὴν Μακεδονία καὶ μετὰ τὴν ἅλωση φύγαμε μαζὶ μὲ ἄλλους πρόσφυγες Μακεδόνες, μ΄ ἕνα σαπιοκάραβο, ἀπὸ τὸ λιμάνι τῆς Ἀλεξανδρούπολης. Βάλαμε πλώρη γιὰ τὴν Λέσβο, ποὺ ἦταν ἐλεύθερη, καὶ μετὰ τρεῖς μέρες βγήκαμε στὴν παραλία τῆς Θερμῆς».