Η περιοχή που αποκαλείται "Βόρεια Ήπειρος" προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Αλβανίας το 1913 με τη Συνθήκη του Λονδίνου και τη Συνθήκη της Φλωρεντίας το 1914. Στις διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν τους Βαλκανικούς Πολέμους, οι Μεγάλες Δυνάμεις αποφάσισαν τα σύνορα της νεοϊδρυθείσας Αλβανίας, συμπεριλαμβάνοντας περιοχές με ελληνικούς πληθυσμούς. Η Συνθήκη της Κέρκυρας το 1914 παραχώρησε αυτονομία στους Έλληνες της Βόρειας Ηπείρου εντός της Αλβανίας, αλλά οι διατάξεις της δεν εφαρμόστηκαν πλήρως λόγω του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και της πολιτικής αστάθειας που ακολούθησε.
1. Το 1913 επί Βαλκανικών Πολέμων,
2. Το 1915 επί Α' Παγκοσμίου Πολέμου
3. Το 1940 επί Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Όταν η Ιταλία επιτέθηκε στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1940, η ελληνική αντίσταση υπήρξε ισχυρή, και οι ελληνικές δυνάμεις αντεπιτέθηκαν με επιτυχία, καταλαμβάνοντας τμήματα της Βόρειας Ηπείρου τον Νοέμβριο του 1940. Η ελληνική στρατιωτική παρουσία εκεί θεωρήθηκε από πολλούς ως ιστορική αποκατάσταση, καθώς η περιοχή αυτή είχε μεγάλο ελληνικό πληθυσμό και διότι υπήρξε ελληνική στο βάθος της ιστορίας.
Με τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941, οι γερμανικές δυνάμεις κατέλαβαν την Ελλάδα και την απέσπασαν από τη Βόρεια Ήπειρο. Η περιοχή επανήλθε υπό ιταλική κατοχή, και η Ελλάδα τέθηκε υπό την τριπλή κατοχή της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Βουλγαρίας. Η Βόρεια Ήπειρος παρέμεινε υπό τον έλεγχο των δυνάμεων του Άξονα, και όταν η Ιταλία συνθηκολόγησε το 1943, τη διοίκηση ανέλαβε η Γερμανία, μέχρι την απελευθέρωση της Αλβανίας το 1944.
Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Ελλάδα προσδοκούσε να επανενσωματώσει τη Βόρεια Ήπειρο, βασιζόμενη στα στρατιωτικά της επιτεύγματα και στη συμμαχική στήριξη. Όμως, διάφοροι παράγοντες απέτρεψαν αυτήν την εξέλιξη:
1. Οι Σύμμαχοι - και κατά τ' άλλα φίλοι μας - (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και ΕΣΣΔ) είχαν διαφορετικές προτεραιότητες, όπως η σταθερότητα στην περιοχή των Βαλκανίων. Η Αλβανία είχε προσδεθεί στον κομμουνιστικό άξονα υπό την επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης, και η σταθερότητα των συνόρων θεωρήθηκε πιο σημαντική από εδαφικές διεκδικήσεις.
2. Με την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, η Ελλάδα και η Αλβανία βρέθηκαν σε αντίπαλα στρατόπεδα. Η Ελλάδα έγινε μέλος του ΝΑΤΟ, ενώ η Αλβανία ήταν αρχικά στον σοβιετικό άξονα και στη συνέχεια ευθυγραμμίστηκε με την Κίνα. Το ενδεχόμενο αλλαγής συνόρων στην περιοχή κρίθηκε ως επικίνδυνο για την εύθραυστη ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή.
3. Η Ελλάδα έθεσε επισήμως το ζήτημα της Βόρειας Ηπείρου στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι το 1946, ζητώντας την προσάρτηση της περιοχής. Ωστόσο, η πρόταση αυτή δεν υποστηρίχθηκε επαρκώς από τους μεγάλους συμμάχους, και η περιοχή παρέμεινε στην Αλβανία.
4. Μετά τον πόλεμο, οι σύμμαχοι επιδίωξαν να σταθεροποιήσουν τα σύνορα στην Ευρώπη για να αποφευχθούν νέες συγκρούσεις και να επικεντρωθούν στην ανοικοδόμηση. Ως εκ τούτου, οι εδαφικές διεκδικήσεις στην Ευρώπη, όπως αυτή της Ελλάδας στη Βόρεια Ήπειρο, παραγκωνίστηκαν υπέρ της διατήρησης των προπολεμικών συνόρων.
Έτσι λοιπόν απο τις αρχές του αιώνα, με αφορμή τις πρώτες εκβιαστικές συνθήκες των "Συμμάχων" χάσαμε τα ελληνικά εδάφη χιλιετιών και η Βόρεια Ήπειρος τελικά δεν επέστρεψε στην Ελλάδα λόγω του ευρύτερου γεωπολιτικού σκηνικού που είχε διαμορφωθεί μετά τον πόλεμο και της επικράτησης του Ψυχρού Πολέμου. Η περιοχή παρέμεινε αναπόσπαστο μέρος της Αλβανίας, και μέχρι σήμερα το θέμα αυτό αποτελεί ιστορική και συναισθηματική διεκδίκηση για όλους μας, χωρίς όμως να υπάρχει κάποια επίσημη εδαφική απαίτηση απο την Ελλάδα.
Σήμερα ο όρος "Βόρεια Ήπειρος" αποτελεί κυρίως ιστορική και εθνολογική έννοια. Δεν μπορείς να εκφέρεις μια τέτοια ρητορική μέσα στην Ελλάδα και να μιλάς ταυτοχρόνως για φιλία μεταξύ Ελλήνων και Αλβανών. Το μόνο που καταφέρνεις είναι να αυξάνεις την ένταση που υπάρχει.
Να πούμε επίσης πως η ελληνική μειονότητα στην Αλβανία είναι αναγνωρισμένη από το αλβανικό κράτος και προστατεύεται από διεθνείς συμφωνίες και οργανισμούς, όπως ο ΟΗΕ και η Ε.Ε., αλλά και από το διεθνές δίκαιο.
Ο αλβανικός νόμος προβλέπει τα δικαιώματα των μειονοτήτων, συμπεριλαμβανομένων δικαιωμάτων που αφορούν την εκπαίδευση στη μητρική γλώσσα, την πολιτιστική έκφραση, και την ελευθερία στη θρησκεία και την έκφραση. Φυσικά τίποτα απο όλα αυτά δεν τηρείται. Οι Αλβανοί στους Έλληνες της Αλβανίας φέρονται πολύ άσχημα που δεν μπορείτε να φανταστείτε. Σας προκαλώ να πάτε ένα ταξίδι στην Χειμάρρα και να μιλήσετε με τους ντόπιους. Σας προκαλώ να πάτε να μάθετε τι συνέβη με τον Κωνσταντίνο Κατσίφα και πως φέρονται οι Αλβανοί στην ελληνική μειονότητα.
Φυσικά όλα αυτά γίνονται με την ανοχή των ελληνικών κυβερνήσεων 50 χρόνια τώρα. Ενώ οι γειτονικοί λαοί προσέχουν τους δικούς τους ανθρώπους, η ελληνικές κυβερνήσεις φέρονται στις ελληνικές μειονότητες σαν ένα τίποτα. Τους θυμούνται μόνο όταν θέλουν να τους εκμεταλλευτούν.
Εν κατακλείδι, αν ρωτάτε εμένα για το σημερινό γεγονός που καταλήγω. Έπρεπε να γίνει κάποια στιγμή. Μας έκανε καλό, έπεσαν οι μάσκες και για το ποιοι είναι οι "φίλοι" μας αλλά και για τους έλληνες ψηφοφόρους οι οποίοι κάθε μέρα αφυπνίζονται όλο και πιο πολύ λόγω των πολιτικών επιλογών των κομμάτων.
Αυτά απο μένα επί του θέματος αρκετά περιληπτικά όσον αφορά την ιστορία και χωρίς (πολύ) συναίσθημα.